Το δίκαιο αίτημα της κοινωνίας για αλλαγή της όδευσης από την πεδιάδα των Φιλίππων, με μια νέα χάραξη, είτε βόρεια είτε νότια, αποδυναμώθηκε, αφού συστηματικά υπονομεύθηκε και συσκοτίστηκε μέσω τις απαξίωσης προσώπων και φορέων. Τον τελευταίο καιρό η αλλαγή της όδευσης συνθλίβεται στη μυλόπετρα των αντισταθμιστικών και κινδυνεύει να εξαϋλωθεί μέσα στην αοριστολογία, στη διγλωσσία του προσκηνίου και στη βελούδινη άνεση του παρασκηνίου. Είναι προφανές ότι οι φορείς δεν απαίτησαν με πειστικό τρόπο από τον TAP την εξέταση των υπαρκτών και απολύτως εφικτών εναλλακτικών οδεύσεων. Η στρατηγική του TAP, απολύτως γνωστή από την αρχή, με προσχηματικό διάλογο να συντηρεί προς το διηνεκές την ελπίδα για δήθεν αλλαγή της όδευσης, στην ουσία ήταν άρνηση στην εξέταση και τελικά, προϊόντος του χρόνου, απόρριψη των εναλλακτικών οδεύσεων. Φορείς όπως το Τεχνικό Επιμελητήριο είτε αυτοαναιρέθηκαν, είτε αυτοεξαιρέθηκαν ήδη από το καλοκαίρι του 2014, διάγοντας έκτοτε μια άνευ προηγουμένου μακαριότητα, είτε χρησιμοποιήθηκαν προσφάτως με την κεντρική τους έκφραση, προσφέροντας πολύτιμες υπηρεσίες μέσω μνημονίου συνεργασίας που υπέγραψαν με τον TAP, αποποιούμενοι τον θεσμικό τους ρόλου, του Συμβούλου του Κράτους. Φορείς της τοπικής και περιφερειακής εξουσίας υποτίμησαν τη δύναμη των τοπικών κινημάτων με αιχμή τον Αγροτικό Σύλλογο, προτιμώντας τις κατ’ ιδίαν και «θεσμικού» χαρακτήρα διαπραγματεύσεις, «επιτρέποντας» στην ουσία στον TAP με κωλυσιεργίες να ροκανίσει τον χρόνο. Τελικά, όμως τι πέτυχαν; Να ταλαντεύονται σε συνθήκες ασταθούς ισορροπίας, επηρεασμένοι αφόρητα από το σύνδρομο του Οδυσσέα που ενώ θέλει να επιστρέψει στην Ιθάκη τον αποπροσανατολίζουν οι σειρήνες με το γοητευτικό τραγούδι τους για να ξεχάσει τον προορισμό του.
Πριν καν εκδοθεί η απόφαση του ΣτΕ στις προσφυγές που κατέθεσαν, ο Δήμος Καβάλας, ο Αγροτικός Σύλλογος με αγρότες της περιοχής των Φιλίππων και η συλλογικότητα των Σερρών, ο κ. Σταθάκης με αφοπλιστική άνεση, εντός των τειχών, δηλώνει ότι το θέμα της όδευσης έχει τελειώσει και ως δημόσιος «κήρυκας» ανακοινώνει την αόριστη συγχρηματοδότηση αναπτυξιακών έργων στην πεδιάδα, υπό τις ιαχές της εκ Λονδίνου προερχόμενης κας Παπαλεξανδρή, με τις ανακριβείς δηλώσεις της ότι η όδευση έχει αλλάξει και ο αγωγός έχει μετατοπιστεί βορειότερα. Η δεξιοτεχνικά συγκαλυμμένη υποκρισία που εκπορεύεται από πολλές μεριές, κυβερνητικές και μη, είναι τόσο ισχυρή που βρίσκει, κοινοβουλευτικούς εκπροσώπους να χάνονται μέσα στα ποσοστά τύρφης της πεδιάδας των Φιλίππων, αναζητώντας άλλοθι και δηλώνοντας παραπλανημένοι (μετά από τέσσερα χρόνια !!!), τους δε πολίτες –αγρότες κατοίκους της περιοχής θαμπωμένους από την «αγιοσύνη» του Ταρτούφου.
Ορισμένα χαρακτηριστικά των τεναγών:
Ο τυρφώνας των Φιλίππων αποτελεί εθνικό γεωλογικό απόθεμα που πρέπει να διαφυλαχτεί. Έχει το μεγαλύτερο γνωστό πάχος στον κόσμο και αποτελεί την μεγαλύτερη δεξαμενή ορυκτών καυσίμων στα Βαλκάνια. Η διαδοχή τύρφης-λιγνίτη φτάνει σε μέγιστο πάχος 190 m. Τα αποδεδειγμένα αποθέματα ανέρχονται σε 4,3 δις m3 φυσικής τύρφης.
Η πεδιάδα των Φιλίππων είναι η πιο γόνιμη πεδιάδα της Ελλάδας, από τις γονιμότερες της Ν.Α. Ευρώπης, με νόμο δε είναι χαρακτηρισμένη ως γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας. Ως γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας θεωρείται μη ανανεώσιμος φυσικός πόρος που πρέπει να αντιμετωπίζεται ως «κοινωνικό αγαθό» μεγάλης σπουδαιότητας για την οικονομική και κοινωνική ζωή και για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη της χώρας. Οι Γεωργικές Γαίες Υψηλής Παραγωγικότητας προστατεύονται από το Σύνταγμα και τους νόμους του Κράτους και για λόγους δημόσιου συμφέροντος απαγορεύεται να αλλάξουν χρήση για οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα.
Η διατήρηση και ενίσχυσή της γης υψηλής παραγωγικότητας, σε μια χώρα όπου η συντελεσθείσα φτωχοποίηση της κοινωνίας θα συνεχιστεί για πολλά ακόμη χρόνια, θα έπρεπε να αποτελεί πρώτη προτεραιότητα στο «ολιστικό» αναπτυξιακό σχέδιο μιας κυβέρνησης.
Ορισμένες κρίσιμες αλήθειες:
1. O TAP AG είναι κατασκευαστής και όχι τοπικός προμηθευτής φυσικού αερίου. Ο αγωγός TAP κατασκευάζεται για να καλύψει το 3-5% των αναγκών της Ευρώπης. Η προμήθεια της χώρας με φυσικό αέριο από τον TAP όπως κατά καιρούς εξαγγέλλεται προκειμένου να καμφθούν οι αντιστάσεις , δεν είναι ούτε αυτόματη ούτε δεδομένη. Αντιθέτως, η Τουρκία θα παρακρατά 6 δις κ.μ. από τον TANAP (αγωγός Trans Anatolian Pipeline το τουρκικό έδαφος στον οποίον θα “κουμπώσει” ο TAP στους Κήπους του Έβρου) και θα αφήσει τα υπόλοιπα για την Ευρώπη, από τα οποία θα πάρει και η Αλβανία μέσω του TAP και η Βουλγαρία μέσω του IGB (ελληνοβουλγαρικός αγωγός από την Κομοτηνή προς τη Στάρα Ζαγόρα).
2. Ο αγωγός TAP θα περάσει τράνζιτ φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν προς τη δυτική Ευρώπη, σύμφωνα με απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Καμία χώρα της ΕΕ δε θα καρπωθεί τέλη διέλευσης. Το οικονομικό όφελος της χώρας θα είναι μόνο από φόρους και ανέρχεται σε 1,2 δις σε βάθος 50 χρόνων, δηλ. περίπου 24 εκ. Ευρώ το χρόνο.
3. Η Ελλάδα τροφοδοτείται με φυσικό αέριο μέσω του αγωγού ΔΕΣΦΑ και του σταθμού LNG της Ρεβυθούσας. Η σχεδιαζόμενη (καλώς την κι’ ας άργησε) επέκταση του δικτύου φυσικού αερίου σε 18 πόλεις της Μακεδονίας, τα Θράκης και της Στερεάς Ελλάδας θα γίνει από τον υφιστάμενο αγωγό ΔΕΣΦΑ και από τον σταθμό της Ρεβυθούσας και όχι από τον TAP.
4. Ο αγωγός έτσι όπως έχει σχεδιαστεί εξ αρχής περνάει από την καρδιά του λιγνιτικού πεδίου της Δράμας, του τρίτου μεγαλύτερου στην Ελλάδα, εγγράφοντας υποθήκη για την μελλοντική του «εκμετάλλευση».
5. Η απαξίωση και η απομείωση της αξίας της αγροτικής γης με τη μετατροπή της σε πεδίο διέλευσης ενεργειακών αγωγών, θα οδηγήσει πιο εύκολα στην αλλαγή χρήσης της ευρύτερης περιοχής και στην εκμετάλλευσης της τύρφης και του λιγνίτη, δημιουργώντας προηγούμενο περαιτέρω υποβάθμισης των τεναγών με την κατασκευή και άλλων «αναπτυξιακών» έργων.
6. Οι άδειες για έργα υποδομής στην περιοχή (αρδευτικά κ.α.) που γειτνιάζουν ή διασταυρώνονται με τον άξονα του αγωγού TAP θα δίνονται από την έδρα του TAP, την Βασιλεία της Ελβετίας.
7. Με ένα μέσο κόστος κατασκευής του αγωγού 2,2-2,5 εκατομμύρια Ευρώ ανά χιλιόμετρο, τα επίμαχα 11 χιλιόμετρα των τεναγών στο Νομό Καβάλας στοιχίζουν λιγότερο από 30 εκ. Ευρώ, κόστος ευτελές σε σχέση με τα ποσά που δαπανά ο TAP για την προβολή του έργου. Είναι πέρα πάσης αμφιβολίας και απολύτως βέβαιο ότι το ισοζύγιο από τη διέλευση του αγωγού για τους αγρότες και γα την τοπική κοινωνία είναι εξαιρετικά αρνητικό. Εάν δεν υπήρχαν άλλα σημαντικότερα συμφέροντα επί θύραις, η όδευση από τα τενάγη θα είχε αλλάξει προ πολλού.
8. Οι δύο εγκρίσεις των υπουργών από διαφορετικές κυβερνήσεις, του κ.Μανιάτη το 2014 και η τροποποιητική, δήθεν άλλη όδευση, του κ.Σκουρλέτη στην επίμαχη περιοχή των τεναγών ταυτίζονται απόλυτα, χωρίς την παραμικρή απόκλιση.
9. Σύμφωνα με την εγκεκριμένη όδευση που ήδη υλοποιείται, ο αγωγός εφάπτεται κατά ένα μέρος με την Β’ ΖΩΝΗ προστασίας του Αρχαιολογικού Χώρου των Φιλίππων (σε μήκος 650 μέτρων) και διέρχεται σχεδόν εξ’ ολοκλήρου από τη Ζώνη Γ προστασίας (Περιφερειακή Ζώνη), απέχει από το κέντρο των Λασπόλουτρων Κρηνίδων (λίμνες λάσπης) 860 μ., από το Ξενοδοχείο Γιάννης που βρίσκεται στο νότιο όριο των λασπόλουτρων 790 μ. και από την Α’ Ζώνη προστασίας του Αρχαιολογικού Χώρου στην περιοχή των λασπόλουτρων 400 μ., όταν η απόσταση ασφαλείας ξεπερνά κατά πολύ το 1 χιλιόμετρο.
10. Όσο για τη στρατηγική σημασία του αγωγού και την «πομπώδη» μετατροπή της Ελλάδας σε σημαντικό ενεργειακό κόμβο υπενθυμίζουμε ότι ο αγωγός TAP αποτελεί συνέχεια του αγωγού TANAP στον οποίον συμμετέχουν οι Τούρκοι και οι Αζέροι με ποσοστά 20% και 80% αντίστοιχα. Επομένως ο πολυδιαφημισμένος TAP θα εξαρτάται απολύτως από την Τουρκία, πιθανόν και με μορφή ομηρίας, όταν οι γεωπολιτικές σκοπιμότητες το επιβάλλουν.
Η εμπειρία απέδειξε ότι τα κινήματα των ενεργών πολιτών δεν μπορεί να είναι παρακολουθήματα ή εξαρτήματα των φορέων εξουσίας. Πρέπει να έχουν αυτόνομη και ανυστερόβουλη δράση, επιδιώκοντας να πείσουν την κοινωνία και τις θεσμικές εκφάνσεις της, σε μια συντονισμένη δράση με καθαρή στρατηγική μέχρι το τέλος.
Ο απολογισμός για τη διαφαινόμενη απαξίωση και αλλαγή χρήσης του ιστορικού, πολιτιστικού και αναπτυξιακού κεφαλαίου που φέρει την ονομασία «Τενάγη Φιλίππων», που μπορεί να αργήσει και ίσως γίνει από τις επόμενες γενιές, θα είναι οδυνηρός. Υπάρχει ακόμη χρόνος για την αντιστροφή.
Για όσους εξακολουθούν να πιστεύουν στην αλλαγή της όδευσης του TAP και συνεχίζουν τον αγώνα, η αλήθεια είναι κάτι που μπορεί να φανεί μονάχα στο βαθύ σκοτάδι, στο πιο βαθύ σκοτάδι λίγο πριν το ξημέρωμα. Άλλωστε, η ύπαρξη και οι ιδιότητες της σκοτεινής ύλης βασίζονται στις επιδράσεις πάνω στην ορατή ύλη. Σε λίγο ξημερώνει η παγκόσμια ημέρα περιβάλλοντος που ίσως γεννήσει νέες ελπίδες.
Καβάλα, Δράμα 04 Ιουνίου 2018
Λάζαρος Βασιλειάδης
Αν. Καθηγητής Δ.Π.Θ.
Πρώην Πρόεδρος ΤΕΕ-ΑΜ
Ποιός είναι ο Λάζαρος Βασιλειάδης. (βιογραφικό)
